“TEMA Vakfı ile başlayan,
ANG Vakfı ile geliştirilerek sürdürülen
Artvin ve Türkiye Arıcılığına
hizmet ve destek çalışmalarında
ANG Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı
Sayın A. Nihat GÖKYİĞİT’e,
gösterdiği samimi ilgi ve destek ile
yaptığı ve yapmaya devam ettiği
katkılar için şükran borçluyuz.”
İçindekiler
TÜRKİYE ARICILIĞININ VERİM SORUNU VE ÇÖZÜMÜ
Özet
Bölüm 1:
Türkiye’de Bal Arısı Kolonileri Neden Verimsiz?
Hayvan Yetiştiriciliğinde Irklar ve Damızlıklar
Dünya’da Arı Irkları ve Arıcılıkta Damızlık
Türkiye’de Arı Irkları Birbirleri İle Melezlendiler
Irklar Arası Melezlenme Sonucu Yaşanan Olumsuzluklar
Arı Irkları Neden Korunamadı ve Damızlıklar Oluşturulamadı
Bölüm 2:
ANG Vakfı ve Macahel Arıcılık A.Ş.’nın Damızlık Kafkas Arısı Çalışmaları
Bölüm 3:
ANG Vakfı ve Macahel Arıcılık A.Ş.’nın Damızlık Anadolu Arısı Çalışmaları
Bölüm 4:
Irkları Tanımlarken Korurken ve Seçilmiş Damızlıkları Üretirken Uygulanan
Özel Arıcılık Yöntemleri
Bölüm 5:
Arıcılığın Sağlık Sorunları
Bölüm 6:
Macahel Arıcılık A.Ş.’nin Arıcıya Servis Ettiği Damızlık Ana Arılar, Ticari Ana Arılar ve Damızlık Oğullar
Bölüm 7:
Kendi Ana Arısını Üreten Bal Üreticileri
Türkiye Arıcılığının Verim Sorunu ve Çözümü
Özet
Arıcılıkta Irklar ve Damızlık:
Dünya’da 28 adet bal arısı ırkı tanımlanmıştır. Bunların 5 adedi Türkiye’de bulunmaktadır. Nasıl ki hayvanlardan azami faydayı sağlayabilmek için genetik özellikleri bilinen verimli ırklar ve seçilmiş damızlıklar kullanılmaktadır, arıcılıkta da bölgelerine uyumlu, tanımlanmış, saf olarak korunmuş ırkları ve seçilmiş damızlıkları kullanmak zorunluluğu vardır.
Ne var ki Türkiye’de mevcut kolonilerin %50’si gezgincidir. Gezginci arıcılık 50 yıldır devam etmektedir. Gezginci arıcılık, arı ticareti ve arıların üreme biyolojileri sonucu arı ırkları birbirleri ile melezlenmişlerdir. Eldeki mevcut kolonilerin %99’u melezdir. Melezlenme ile koloniler ırk özelliklerini kaybetmişlerdir. Melez koloniler tüm coğrafyalarda uyumsuzluk sorunu yaşamaktadırlar. Çok oğul vermekteler, hırçınlaşmışlar, verimsizleşmişler ve kitlesel kayıplar vermektedirler.
Dünya arıcılığında koloni başına ortalama bal verimi 22 kg. iken Türkiye arıcılığında verimin 14 kg olmasının nedeni melezlenmedir. Kolonilerin yeteri bal üretememesi sonucu bal tüccarları bal yerine mısır şurubu pazarlamaktadırlar. Ankara Arı Yetiştiricileri Birliği Başkanı’nın mısır şurubu pazarladığı manşetlerdedir. Görevi üreticiye yardım etmek olan arıcılık örgütünün de sahtekârlığın içinde olması sektörün vahim durumunu göstermektedir.
Sorunu 20 yıl önce gören ANG Vakfı bir sosyal sorumluluk projesi kapsamında verim artışını sağlayan Saf Irk ve seçilmiş arı damızlığı çalışmaları yapmaktadır.
Kafkas Arısı:
Dünyada en yaygın kullanılan üç arı ırkından birisidir. Kafkas arısı ülkemizin Kuzeydoğu bölgesinin doğal arısıdır.1998 yılında Camili havzasında tüm kolonilerin melezlenmemiş olduğu saf olarak kalabildikleri belirlenmiştir. Havzadaki Kafkas kolonilerin fizyolojik, morfolojik ve moleküler özellikleri belirlenmiş ve tescil edilmesi sağlanmıştır. 20 yıldır çok bal yapma, sakinlik, az oğul verme, az kış kaybı ve hastalık ve parazitlere mukavemet gibi istenen özellikler yönünden seleksiyon çalışması yapılmaktadır.
Elde 2000 adet elit koloni tutulmaktadır. Doğu Anadolu, Karadeniz ve Marmara bölgelerinde Kafkas damızlıklarla çalışan üreticilerimizin bal verimlerinde 2-3 kat artış olmaktadır.
Anadolu Arısı:
Orta Anadolu step ikliminin arısıdır. 1960’lı yıllarda İngiltere’ye, 1970’li yıllarda Çin’e kaçırılmıştır. İngiltere’de Anadolu Arısı ile yapılan Buckfast melezi dünyanın en verimli melezidir. Anadolu Arısı Çin’de arı sütü üretiminde kullanılmaktadır.
Anadolu Arısı 2012’de melezlenmemiş geleneksel arılıklardan temin edilmişlerdir. Fizyolojik, morfolojik ve moleküler özellikleri en ileri tekniklerle belirlenmiştir. İzole alanda elde 1000 adet elit koloni tutulmaktadır. Tanımlanması ve korunması sağlanmış, seleksiyon çalışmaları devam etmektedir.
Irkları tanımlarken, korurken ve damızlıkları üretirken uygulanan özel arıcılık teknikleri:
- Tüm arıcılık faaliyetlerinde Avrupa Birliği Bee Book kurallarını uygulanmaktadır.
- Arılıklar Ahmet İnci’nin 50 yıllık arıcılık deneyimi ile yönetilmektedir.
- Kafkas ve Anadolu arılıkları saf kolonilerden oluşturulmuştur.
- Tanımlamada uluslararası normlar kullanılmıştır.
- Seleksiyonda en ileri ana arı üretim ve suni tohumlama teknikleri kullanılmaktadır.
- Korumada mutlak izole alanlar kullanılmaktadır.
- Kafkas ve Anadolu arı ırkları tanımlandıkları tarihteki fizyolojik, morfolojik ve moleküler değerleri ile korunmaktadırlar.
- Bal verimi, koloni gelişme hızı, hırçınlık, oğul verme yönünden sürekli seleksiyon yapılmaktadır.
- Koloni kondisyonları elektronik ortamda takip edilmektedir.
- Ana arı üretiminde; özel geliştirilmiş modüler çerçeveli styropor çiftleştirme kutuları kullanılmaktadır.
- Çekirdek koloniler bir sonraki mevsime kadar devşirme kolonilerde korunmaktadır.
- Ana arı döllendirme ve damızlık oğul üretimine uygun 6 çerçeveli styropor ruşet kovan geliştirilmiştir.
- Ana arı gönderimlerinde barkotlu kafes sistemi geliştirilmiştir.
- Bu teknikler ve uygulamalarla işletmeler bir taraftan Ana Arı ve damızlık oğul üretimi yapıp arıcılara servis ederken diğer taraftan da sürekli büyütülmüşlerdir.
- Macahel Arıcılık 2020 yılına 3000 elit koloni ile girmiş, Türkiye’nin en büyük arıcılık işletmesi ve tek damızlıkçı işletmedir.
- Saf ve elit arılıklar tanımlanan ırk değerlerini aynen korumaktadırlar.
Arı Sağlığı
Tüm Türkiye’de arı sağlığı sorunları nedeni ile %50’ye varan koloni kayıpları yaşanırken, Macahel Arıcılık A.Ş. işletmelerinde ilaçların etkinliğinin ve kolonilerin yakın takibi ile arı sağlığında da bir sorun yaşanmamıştır.
Macahel Arıcılık çalışmalarının başladığı ilk yıllarda temel petek tesisi kurulmuş ve steril temel peteklerle çalışılmaktadır. Bu sayede özellikle yavru çürüklüğü problemi yaşanmamaktadır.
2017 yılında kullanılan Varroa ilacının etkisiz olduğu görülmüş, 15 ilaç test edilmiş, 3,6 mg/koloni doz Flumetrin’in en etkili ilaç olduğu belirlenmiştir. 2018 yılında tüm kolonilere tahta çubuklara emdirilmiş Flumetrin uygulanmış ve Varroa bulaşıklığı %1’in altına indirilmiştir. 2019 yılında ruhsatlı 3,6 mg/koloni Bayvarol (Flumetrin) 4-6 doz uygulama ile bulaşıklık %1’in altında tutulmuştur.
Kolonilerin yavrusuz döneme girdiği Kasım-Aralık aylarında 2 gr/koloni doz damlatma Oksalik Asit uygulanmıştır. Oksalik Asit uygulamasından sonra yapılan testlerde Varroa bulaşıklığının sıfır düzeyine indiği görülmüştür.
Ürünler
Orijinal ekolojik gen bölgesinden temin edilen, özellikleri tanımlanan, gen bölgesinde izole alanlarda korunan, Kafkas ve Anadolu Arı Irklarının Damızlık Ana Arıları ve oğulları üretilerek arıcılarımıza servis edilmektedir.
Kafkas’ın Camili ekotipi ana arıları ve oğulları Karadeniz ve Doğu Marmara’ya, Kafkas’ın Posof ekotipi ana arıları ve oğulları Doğu Anadolu, Orta Anadolu ve Trakya’ya, Anadolu ve melezi ana arılar ve damızlık oğulları Orta Anadolu ve Güney Doğu Anadolu’ya servis edilmektedirler.
Bu ana arı ve oğulların menşei adları ile satılan ürünün adına doğruluğu ANG Vakfı ve Macahel Arıcılık A.Ş.’nin garantisindedir.
Arıcılar Kendi Ana Arılarını Üretmektedirler:
Macahel Arıcılık A.Ş. yılda 5000 adedi Saf Kafkas Ana Arı, 1000 adedi Saf Anadolu Ana Arı olmak üzere toplam 6000 damızlık ana üretip arıcılara servis etmektedir. Bu 6000 adet ana arıyı 2500 arıcı kendi ana arılarını üretmede damızlık olarak kullanmaktadırlar. Arıcılara kendi ana arılarını nasıl üretecekleri öğretilmiştir. Kendi ana arılarını üreten arıcıların koloni başına bal üretimleri diğer arıcıların en az iki katı olmaktadır.